Neden Bu Uygulama Farklı? Çünkü Sizin Gibi Düşünüyor

Piyasada birçok araç olabilir, ancak bu uygulama doğrudan Koha ile çalışan bir kütüphanecinin yaşadığı sorunlara çözüm üretmek için tasarlandı. Uygulama, sayım verisini anında doğrular, sorunlu/eksik materyalleri öne çıkarır ve sonuçları Koha’ya aktarılabilecek şekilde dışa aktarır.

Bu uygulamanın başlıca farkları şunlardır:

• Kurulumsuz ve tarayıcı tabanlı: Uygulamayı kullanmak için herhangi bir program indirmenize veya kurmanıza gerek yok. Bilgisayar, tablet veya akıllı telefonunuzdan tarayıcınızı açıp anında kullanmaya başlayabilirsiniz. Platform bağımsız çalışması sayesinde, elinizdeki herhangi bir cihazla sayıma hazırsınız.
• Mobil kamerayla barkod okuma: Ek donanım gerektirmeden sahada hızlı tarama sağlar.
• Sayımı tarayıcıda yaparak sunucu yükünü azaltır ve Koha’ya uygun çıktılar üretir.
• Gerçek zamanlı doğrulama ile hataları anında gösterir ve yanlışları erken yakalar.

Can Alıcı Özellikler

Uygulamanın en önemli özellikleri şunlardır:

Telefonunuz Artık Profesyonel Bir Barkod Okuyucu ve Geniş Giriş Seçenekleri

Harici ve pahalı barkod okuyuculara veda edin! Uygulamanın en güçlü özelliklerinden biri, akıllı telefonunuzun veya tabletinizin kamerasını bir barkod okuyucu olarak kullanabilmesidir. “Kamera ile Tara” özelliğini açın ve kitapların barkodlarını seri bir şekilde okutun. Bu özellik, özellikle raflar arasında gezerken inanılmaz bir mobilite ve hız sağlıyor.

Ayrıca kamera okuma özelliğinin yanı sıra, harici okuyucu, klavye ile manuel giriş ve .txt/.xlsx toplu yükleme gibi geniş giriş seçenekleri de mevcuttur.

Uygulama, okunan 13 haneli barkodların sonundaki kontrol hanesini otomatik olarak çıkarır. Elle girilen kısa barkodlara ise, seçilen kütüphane kodu + 1000 öneki ve gerekirse sıfır eklenerek 12 haneye tamamlanır.

Akıllı Uyarı Sistemi ve Anlık Doğrulama ile Hatalara Anında “Dur” Deyin

Sayım sırasındaki en büyük sorunlardan biri, farkında olmadan yapılan hatalardır. Uygulama, her okutmada sizi anlık olarak bilgilendirir ve olası hataları daha en başından engeller:

• ISBN Algılama: Yanlışlıkla demirbaş etiketi yerine kitabın ISBN barkodunu okuttuysanız, uygulama bunu anında fark eder ve sizi “Lütfen demirbaş barkodunu okutun” diyerek uyarır. Bu sayede sayım doğruluğu en üst seviyeye çıkar ve düzeltme iş yükü azalır. Uygulama, okutulan barkodun 13 haneli olup olmadığını kontrol eder, 978 veya 979 ile başlıyorsa ve ISBN-13 sağlama algoritmasını geçiyorsa bir ISBN olduğunu anlar.
• Yanlış Lokasyon Uyarısı: Materyalin ait olduğu lokasyon ile sayım yaptığınız lokasyon eşleşmiyorsa sizi bilgilendirir. Materyal, sayım başlatılırken seçilen lokasyon dışında bir yerde bulunuyorsa uyarı verir.
• Ödünçteki veya Düşüm Yapılmış/Devir Edilmiş Materyal Tespiti: Okuttuğunuz bir kitap aslında bir okuyucunun üzerindeyse veya çoktan koleksiyondan düşülmüşse ya da devir edilmişse, uygulama bunu anında size bildirir. Böylece “rafta olması gerekmeyen” materyalleri kolayca tespit edebilirsiniz.
• Farklı Kütüphane Barkodu ve Tekrarlı Okutma Koruması: Barkodun ilk 4 hanesi, seçilen kütüphane koduna uymuyorsa “Materyal bu kütüphaneye ait değil” uyarısı verir. Aynı barkodun 2 saniye içinde tekrar okutulması engellenir ve kullanıcıya sesli/görsel uyarı verilir.
• Ödünç Verilemez Materyal: Materyalin ödünç verilebilirlik durumu “ödünç verilemez” olarak işaretlenmişse (örneğin, danışma kaynağı, kayıp, yıpranmış, derleme, nadir eser vb.) uyarı verir.
• Bilinmeyen Barkod: Barkod yüklenen listede bulunamazsa, “Barkod listede yok (sistemden silinmiş olabilir)” uyarısı verilir.
• Yapıya Uygun Olmayan Barkod: Okutulan barkodun formatı veya yapısı beklenen standartlarla (12 haneli ve kütüphane koduyla başlayan) eşleşmiyorsa uyarı verir.

Çevrimdışı Çalışma Gücü

Kütüphanelerin bodrum katları veya Wi-Fi’nin zayıf olduğu arşiv odaları artık sorun değil. Uygulama bir Progresif Web Uygulaması (PWA) olarak tasarlanmıştır ve mobil cihazınızın ana ekranına eklenebilir. Sayım oturumunuza başladıktan sonra internet bağlantınız kopsa bile sayıma devam edebilirsiniz. Uygulama, verilerinizi tarayıcının yerel depolama alanında güvenle saklar.

Sayım Sonrası Raporlama ve Koha’ya Hazır Çıktılar

Sayım bittiğinde asıl iş başlıyor, değil mi? Artık değil. Uygulama, sayım sonuçlarını analiz ederek size detaylı ve anlaşılır raporlar sunar.

Bu raporlar, okunan/eksik/hatalı dağılımları ve lokasyon yoğunluklarını gösteren donut ve çubuk grafikler içerir.

En önemlisi de, Koha’ya aktarılabilecek çeşitli formatlarda çıktılar üretir:

• Rafta bulamadığınız eksik barkodların 12 haneli .txt listesi (Koha’nın “Toplu Materyal Düzeltme/Düşüm” modülüne doğrudan yüklenebilir).
• Eksik materyallerin detaylı .xlsx listesi (bibliyografik bilgilerle birlikte).
• Tüm sayım sonuçlarını içeren .xlsx dosyası (uyarılar dahil tam döküm).
• Ödünç listesi entegrasyonu ile son adımda güncel ödünç verilerini yükleyip eksik listesinden otomatik düşürme imkanı.

Ayrıca temiz liste (uyarısız), tüm uyarılı materyaller, dosyada olmayan barkodlar ve ödünçteki materyaller gibi başka indirilebilir raporlar da sunulur.

• Ön Analiz Raporları: Sayım işlemine başlamadan önce yüklenen Koha dosyasındaki mevcut durumu analiz eden raporlar da mevcuttur. Bunlar arasında ödünçteki materyaller, düşüm/devir statüsündeki materyaller ve ödünç verilemez durumdaki materyallerin listeleri bulunur.
• Oturum Yönetimi: “Zemin Kat Romanlar” gibi etiketlerle sayım oturumlarını kaydedebilir ve geçmiş sayım özetlerine daha sonra erişebilirsiniz. Uygulama, mevcut oturumları tarayıcınızın yerel depolama alanına otomatik olarak kaydeder.
• Koha İade Entegrasyonu: Ödünçteki bir materyal okutulduğunda, uygulama içinden Koha iade ekranını açarak işlemi hızlandırma özelliği de mevcuttur.
• Sesli Bildirimler: Okutulan barkodların durumuna göre (geçerli, uyarı, hata) sesli geri bildirimler mevcuttur. Bu özellik isteğe bağlı olarak kapatılabilir.

Uygulamanın İçeriği ve Hedef Kitlesi

Proje dokümanı, uygulamanın teknik altyapısı ve işlevselliği hakkında kapsamlı bilgiler sunar:

• Proje Aşamaları: Aşama 1 olarak React.js ile geliştirilen mevcut web prototipi ve Aşama 2 olarak Flutter ile geliştirilecek nihai mobil uygulama detaylandırılmıştır.
• Hedef Kitle: KYGM’ye bağlı halk kütüphanelerinde görevli personel, kütüphane yöneticileri ve denetimden sorumlu yetkililer başta olmak üzere, çok cihazlı kullanım senaryolarına ihtiyaç duyan tüm kurum içi ekipler için geliştirilmiştir.
• Veri Kaynağı: Uygulamanın doğru çalışması için Koha’dan dışa aktarılan Excel dosyasının (.xlsx) başlık satırında belirli sütun adlarının (barkod, eser_adi, materyalin_yeri_kodu, materyal_statusu_kodu, odunc_verilebilirlik_kodu, odunc_durumu) bulunması gerekmektedir. Bu sütunları içeren örnek bir SQL sorgusu da dokümanda mevcuttur.
• Raporlama ve Veri Çıktıları: Sayım sonunda görsel raporlar (Donut ve Bar Chartlar) ve çeşitli formatlarda indirilebilir raporlar (Düşüm İçin Eksik Barkodlar .txt, Eksik Materyaller Detaylı .xlsx, Tüm Sonuçlar Uyarılar Dahil .xlsx vb.) sunulur.
• Teknoloji Yığını: Uygulamanın geliştirilmesinde React.js, Flutter, Tailwind, Recharts, html5-qrcode, SheetJS, Tone.js gibi modern teknolojiler kullanılmıştır.
• Etkileşimli Sistem Akış Diyagramı ve Özellik Haritası: Proje dokümanında, uygulamanın ana modüllerini ve alt özelliklerini hiyerarşik bir düzende gösteren etkileşimli diyagramlar ve zihin haritaları da yer almaktadır.

Adım Adım Uygulama Kullanım Kılavuzu (Hızlı Başlangıç)

Uygulamanın kullanımı oldukça basittir ve birkaç temel adımdan oluşur:

1. Sayım Hazırlığı (En Önemli Adım): Koha Kütüphane Otomasyon Sistemi’nizdeki “Raporlar” modülünü kullanarak kütüphanenizin güncel koleksiyon listesini doğru bir şekilde almanız kritiktir. Bu dokümanın Veri Kaynağı bölümünde yer alan “Güncel Koha Rapor SQL Sorgusu”nu kopyalayın. Bu sorgu, barkod, eser_adi, materyalin_yeri_kodu, materyal_statusu_kodu, odunc_verilebilirlik_kodu, odunc_durumu gibi gerekli Excel sütunlarını içerir. Raporu çalıştırırken sizden istenen kütüphane adını seçerek sonuçları Excel (.xlsx) formatında dışa aktarın ve bilgisayarınıza kaydedin.
2. Uygulamanın İlk Açılışı ve İzinler / Oturum Oluşturma:
   • Uygulamayı tarayıcınızda ilk kez açtığınızda kamera erişimi için izin istenecektir. Kamera iznini ilk açılışta vermeniz şiddetle tavsiye edilir, aksi takdirde sayfa yenilenerek o ana kadar yaptığınız tüm sayım verileri silinebilir.
   • “Yeni sayım için bir isim girin” kutucuğuna sayımınızı hatırlatacak bir isim verin (Örn: “Çocuk Bölümü Raf 5-8 Sayımı 2025”).
   • Açılır menülerden önce kendi kütüphanenizi, ardından (eğer sadece belirli bir bölümü sayıyorsanız) ilgili lokasyonu seçin.
   • Hazırlık aşamasında Koha’dan indirdiğiniz .xlsx dosyasını “Dosyayı buraya sürükleyin veya seçmek için tıklayın” alanına yükleyin.
   • Tüm alanlar doldurulduktan sonra aktif hale gelen “Sayıma Başla” butonuna tıklayın.
3. Ön Raporları İnceleme: Sayıma başlamadan önce, yüklediğiniz Excel dosyasının ön analizini gösteren raporları inceleyebilirsiniz. Bu raporlar, sayım işlemiyle değil, elinizdeki veriyle ilgilidir ve koleksiyonunuzun genel sağlığı hakkında bilgi verir. Raporları inceledikten sonra “Sayıma Devam Et” butonuna tıklayarak asıl sayım ekranına geçin.
4. “SAYIM” Ekranı ve Kullanım Senaryoları (Okutmaya Başlayın):
   • Mobil Cihazlarda (Önerilen): “Kamera İle Barkod Okutma” butonuna tıklayarak cihazınızın kamerasını açın ve telefonunuzu raflar arasında gezdirerek kitapların barkodlarını seri bir şekilde okutabilirsiniz.
   • Bilgisayarda Kullanım: Harici bir barkod okuyucu kullanmak için imlecin “Barkod Okut/Gir” metin kutusunda yanıp söndüğünden emin olun. Barkodu okunamayan materyaller için manuel olarak klavyeden giriş yapabilir ve “Ekle” butonuna veya Enter tuşuna basabilirsiniz. Ayrıca .txt veya .xlsx formatında toplu barkod listeleri yükleyebilirsiniz.
5. Sayımı Bitirme ve Son Kontroller (Bitir ve Dışa Aktarın):
   • Sayım tamamlandığında “Sayımı Bitir” butonuna tıklayın.
   • Bu, isteğe bağlı ancak çok önemli olan “Güncel Ödünç Verilmiş Materyalleri Yükle” ekranına yönlendirileceğiniz bir adımdır. Sayım süresi boyunca yeni ödünç verme işlemleri yapıldıysa, Koha’dan “sadece ödünçteki materyallerin barkodlarını” içeren yeni ve güncel bir rapor alın. Bu güncel listeyi dosya yükleme alanına yükleyin. Uygulama, bu listedeki barkodları “eksik” listesinden otomatik olarak düşerek çok daha doğru bir nihai rapor oluşturacaktır.
   • Nihai raporları .txt veya .xlsx olarak indirin.

Önemli Not — Demo Sürümü ve Geri Bildirim

Bu uygulama, kütüphanecilik mesleğine ve teknolojiye olan tutkumla, meslektaşlarımın işini bir nebze olsun kolaylaştırabilmek umuduyla geliştirildi. Uygulamayı hiçbir ücret ödemeden ve kayıt olmadan hemen şimdi deneyebilirsiniz. Lütfen unutmayın, bu sürüm bir demo ve deneme sürümüdür.

Özellikle yoğun sayım dönemlerinde (eşzamanlı kullanım arttığında) sunucunun deneme erişiminde olması nedeniyle geçici yavaşlama veya kısa kesintiler yaşanabilir. Nadiren görülebilecek durumlar arasında kamera izninin yeniden istenmesi, ilk açılışta boş ekran veya barkod akışında gecikme yer alabilir.

Karşılaşabileceğiniz durumlar ve hızlı çözümleri şunlardır:

• Kamera İzni: İlk açılışta izin verin; tarayıcı izinleri değişirse sayfayı yenilemeniz gerekebilir. Tarayıcının kamera erişimine izin verilmemesi durumunda kamera başlatılamaz.
• Boş Ekran/Gecikme: Ağ koşullarınızı kontrol edin, sayfayı yenileyin veya farklı bir tarayıcı deneyin, tarayıcı önbelleğini temizleyin. Mobilde kamera izinlerini kapatıp açmayı da deneyebilirsiniz.
• Veri Tutarsızlığı: Yüklediğiniz .xlsx ile sahadaki barkod şemalarının aynı olduğundan emin olun.
• Bağlantı Sorunları: İnternet bağlantınızı kontrol edin.
• Işıklandırma ve Barkod Kalitesi: Yetersiz ışıklandırma veya hasarlı, silik barkodlar kameranın okumasını zorlaştırabilir.

Geri bildiriminiz çok değerli. Bu süreçte karşılaştığınız tüm sorunları ve aklınıza gelen önerileri bana iletmenizden büyük memnuniyet duyarım. Geri bildirimleriniz, uygulamayı daha stabil ve kullanışlı hale getirmem için çok değerli. Mümkünse cihaz/işletim sistemi, tarayıcı adı–sürümü, saat/dakika bilgisi ve izlediğiniz adımlar, ekran görüntüsü ile örnek barkod gibi detayları eklemeniz geliştirme sürecini hızlandıracaktır. Geri bildirim için bu yazının yorumlarından veya iletişim kanallarımdan bana ulaşabilirsiniz.

Gelecek Geliştirmeler

Uygulama sürekli geliştirilmekte olup, gelecekte aşağıdaki özellikler eklenmesi hedeflenmektedir:

• Koha API Entegrasyonu: Dosya yükleme ihtiyacını ortadan kaldırarak, Koha API’si üzerinden materyal verilerinin gerçek zamanlı çekilmesi.
• Çoklu Kullanıcı Desteği: Aynı sayım oturumunda birden fazla personelin eş zamanlı olarak farklı cihazlardan sayım yapabilmesi.
• İstatistik ve Analiz Paneli: Geçmiş sayım verilerini karşılaştıran, koleksiyonun zayıf ve güçlü yönlerini gösteren görsel bir analiz paneli.
• Flutter Mobil Uygulama: Web prototipinin tüm özelliklerini içeren, tam donanımlı, platforma özel Android ve iOS uygulamalarının geliştirilmesi.

Hemen Deneyin ve Farkı Görün!

Sizlerin de bu süreci daha keyifli ve verimli geçirmenize yardımcı olacağına inanıyorum. Uygulamayı kullanırken her türlü geri bildiriminize ve önerinize açığım. Birlikte bu aracı daha da geliştirebiliriz.