Dewey Onlu Sınıflama Sistemi Çevrimiçi Versiyonu

dewey dewey online Genel Kütüphanecilik

Dewey Onlu Sınıflama Sistemi Çevrimiçi Versiyonu

📚 Dewey Onlu Sınıflama Sistemi, telifi kendisine ait olan Milli Kütüphane tarafından OCR yani üzerinde arama yapılacak şekilde taranmış ve kütüphanenin web sitesinde kullanıma sunulmuştur.
▶ Aşağıdaki bağlantılarda Dewey sisteminin ana hatlarıyla verildiği bir PDF dosyasına ve Verinova Bilişim Teknolojileri tarafından geliştirilmiş olan çevrimiçi bir versiyona da erişebilirsiniz.
⭐Özellikle halk kütüphaneleri tarafından tercih edilen sistemin daha verimli ve sistematik kullanımı için Milli Kütüphane tarafından taranmış DOS20 kitabının dijital versiyonu oldukça yararlı olacaktır.

Dewey Onlu Sınıflandırma Sistemi, Amherst kolejinde öğrenci olan Melvil Dewey (1851-1931) tarafından 1876 yılında kolejin kütüphanesini düzenlemek için geliştirilen kütüphane tasnif sistemidir. Başlangıçta sınırlı bir hizmet alanına hitap eden bu sistem, sonraki süreçte tüm dünyada kullanılan bir tasnif sistemine dönüşür.
Dünyada oluğu gibi ülkemizde de kütüphanelerde en çok kullanılan sınıflama sistemi, Dewey Onlu Sınıflama Sistemi’dir. Millî Kütüphanede de  uzun yıllar DDC’nin  15 basımının Türkçe çevirisi kullanılmış olup, 1993 yılından bu yana  da,  yine Millî Kütüphane tarafından  aynı yıl yayınlanan  “DOS 20 Dewey Onlu Sınıflama ve Bağlantılı Dizin : 20. basımın Türkçe çeviri ve uyarlaması”  kullanılmaktadır. Adından da anlaşılacağı üzere bu eser, DDC’nin 20. basımına dayanılarak hazırlanmıştır ve ülkemizde yayınlanan en son Türkçe çeviri ve uyarlama olması sebebiyle de pek çok kütüphane, özellikle halk kütüphaneleri tarafından tercih edilmektedir.

Dewey Onlu Sınıflandırma Sistemi açık raf düzeniyle hizmet veren kütüphanelerde tercih edilir. Bu sistemde kitaplar konu ve içeriklerine göre kendileri için tespit edilmiş olan sayısal değerlerle çeşitli disiplin başlıklarında tasnife tabi tutulurlar. Okuyucu aradığı kitabı ve o kitapla aynı konu ve türdeki kitapları aynı numara altında yan yana görme ve kolay bir şekilde bulma imkânına sahiptir. Dewey Onlu Sınıflandırma sisteminde diğer sistemlerin aksine -yazar ismiyle ilgili özel uygulamalar müstesna- harf kullanılmaz, tasnif sadece rakamlarla yapılır.Dewey Onlu Sınıflama Sistemi, geçmiş zamanlardan bu yana, dünyada var olan bütün bilgi alanlarını on ana bölüme ayırmış, bu alanlardan her birini üç basamaklı sayılarla göstermiştir:

  • 000 Genel Konular(Ansiklopedi, Kütüphanecilik vb.)
  • 100 Felsefe & Psikoloji
  • 200 Din
  • 300 Toplum Bilimleri
  • 400 Dil ve Dil Bilim
  • 500 Doğa Bilimleri & Matematik
  • 600 Teknoloji (Uygulamalı Bilimler)
  • 700 Sanat(Güzel Sanatlar)
  • 800 Edebiyat & Retorik
  • 900 Coğrafya & Tarih

Örneğin 800 “edebiyat üzerine genel eserler” anlamına gelmektedir.Bu sayının ikinci basamağına da başka sayılar getirildiğinde konu daha özele inmektedir. Örneğin 820 olduğunda eserin “İngiliz edebiyatı” konulu bir eser olduğu belirtilmiş olmaktadır.Üçüncü basamakta bulunan sayı da değiştirildiğinde daha özel bir konu verilmiş olmaktadır. Örneğin 821 sayısı “edebiyat” ana konusu altında “İngiliz edebiyatı” onun da altında olan “İngiliz şiiri” konulu eseri ifade etmek için kullanılmaktadır.Eserin konusuna göre derinlemesine tanımlama yapılan bu 3 basamaklı sayı eseri nitelemek için yetersiz geldiğinde ise ilk üç sayıdan sonra nokta konularak daha alt konular da eklenebilmektedir. Örneğin 821.01 sayısı “İngiliz şiiri üzerine kuramsal yazılar” içeren bir eseri tanımlamak için kullanılabilmektedir.Aşağıdaki tablodan da görüleceği üzere sistemin izin verdiği ölçüde ana konudan daha özel konulara tanımlama yapılabilmektedir.

Edebiyat üzerine genel eserler 800
İngiliz edebiyatı 820
İngiliz şiiri 821
İngiliz şiiri üzerine kuramsal yazılar 821.01

Bu şekilde konu ayrıntılı hale geldikçe daha spesifik numaralar kullanılır. Relatif  indeks (ilişki dizini)  ve notasyon sistemiyle her bir kitap, konusuna göre ayrı bir bölümde kendine yer bulur. Relatif indeks herhangi bir konunun farklı disiplin başlıkları altında değerlendirilmesini sağlayan önemli bir unsurdur. Temel sayısal değerin sonuna konan noktanın akabinde verilen sayısal değer, bu ayrıntılı tasnife imkân tanır. Eklenen her bir rakam, tasnifi daha ayrıntılı hale getirir.Bir kütüphanede aynı konu numarasını alan birden çok kitap bulunur. Tek bir kitabın yerini kesin olarak belirleyebilmek için bu kitapların sınıflama numaralarının altına, kitabın yazarının soyadının ilk üç harfi ve onun altına da yıl eklenir.Örneğin: Mehmet Akif Ersoy’un Safahat eserini Dewey sistemli bir kütüphanede bulmak için eser öncelikle 811 ile numaralandırılmış raflar arasında aranmalıdır. 811 altında yazarların dönemine göre ayrılmış şiirleri bulmak için de noktadan sonra çeşitli sayılar gelmektedir. Bu sayılar eser sahibinin yaşadığı dönem veya eserlerini verdiği ağırlıklı dönemi nitelemek için kullanılmaktadır. (Örnek olması açısından DOS20 kitabının 654. sayfasında bulunan Türkçe edebiyat için dönem tablosu bölümüne göz atabilirsiniz.) Şiir alanında birçok eser olduğundan Mehmet Akif Ersoy’un eserlerinde bu numaranın altında soyadının ilk üç harfi yani “ERS” yazacaktır.  En altta ise eserin basıldığı tarih bulunmaktadır.

811.41ERS2018 Safahat
Ersoy, Mehmet Akif

Bu sistemde bazı tasnif sorunlarıyla karşılaşılmaktadır. Bunlardan bazıları: alan karmaşası, tasniflerde yer almayan konular, bölüm-alt bölüm uyumsuzluğu tasnif hatalarından bir kısmı kütüphanelerin yetkilileri tarafından düzeltilmekte ise de netice itibariyle genel geçerliği olan uygulamalara olan ihtiyaç halen devam etmektedir. Zira bireysel çözüm çabaları bireylerin tercihlerine göre şekillenerek sınırlı etki oluşturmakta ve genel bir uygulamaya dönüşmeden farklı tasnif anlayışlarını doğurmaktadır.

Kaynakça

Dewey, Melvil (1962), Dewey Onlu Tasnif ve Relatif Endeks (edit. Hızır, Nusret – Argon, İkbal), İstanbul: MEB Basımevi.Gündoğdu, Fahriye (1993), Dewey Onlu Sınıflandırması ve İslam Literatürünün Sınıflandırma Sorunları, TKD, 7/1, 21-32.
(1997), 297 İslam Dini ve İslam İlimleri Sınıflama Cetveli ve Bağlantılı Dizini, Ankara: Milli Kütüphane Başkanlığı Yayınları.Pakin, Erol (1972), Dewey Tasnif Sistemi’nin Türkiye’de Uygulanması, TKDB, 21/3, 150-158.Güven, Abdullah Muaz; Şahin, Necati,(2017), Dewey Onlu Sınıflandırma Sisteminin İslami İlimler Tasnifi Açısından Değerlendirilmesi (İSAM Kütüphanesi- NEÜ İlahiyat Fakültesi Kütüphanesi Örneği)

Yukarı